Literacka Nagroda Nobla 2024 trafiła do Han Kang. Książki autorki są dobrze znane w Polsce
Akademia Szwedzka doceniła pisarkę za intensywną prozę poetycką, która mierzy się z historycznymi traumami i obnaża kruchość ludzkiego życia.
W ubiegłym roku za nowatorskie sztuki i prozę, które dają wyraz niewysłowionemu, otrzymał ją Jon Fosse. – Piszę trochę tak, jak komponuje się muzykę, czyli na przykład korzystając z powtórzeń, pętli – zdradził nam pochodzący z Norwegii autor Septologii, którego złapaliśmy na pogawędkę jeszcze przed szałem noblowskim. Dwa lata temu kapituła postawiła zaś na Annie Ernaux. Francuzka specjalizuje się w rozkładaniu na części pierwsze osobistych, rodzinnych historii. Osadza je na szerszym tle społecznym, feministycznym i klasowym.
Jonas Eika, autor zbioru Po słońcu: Przewlekły kryzys stał się dla nas normalnym stanem
A w czyje ręce tym razem poszła Literacka Nagroda Nobla? To pytanie tradycyjnie wzbudziło wiele emocji i od tygodni stanowiło przedmiot licznych zakładów. Bukmacherzy najczęściej stawiali na Can Xue (Chiny), Harukiego Murakamiego (Japonia), Margaret Atwood (Kanada) oraz Césara Airę (Argentyna). Na giełdzie nazwisk nie brakowało także Thomasa Pynchona (Stany Zjednoczone) oraz Geralda Murnane’a (Australia). Jury złożone z pisarzy i literaturoznawców ostatecznie pojawiło jednak na inną autorkę. Ogłoszenie jej nazwiska tradycyjnie nastąpiło w budynku dawnej Giełdy Papierów Wartościowych w Sztokholmie, gdzie mieści się siedziba Akademii Szwedzkiej.
Literacka Nagroda Nobla 2024 trafia do dalekiej Azji
Czek opiewający na 11 milionów koron szwedzkich (ok. 4,17 mln złotych), medal zaprojektowany przez Erika Lindberga oraz kaligrafowany dyplom trafiły w ręce Han Kang. To jedna z najpopularniejszych południowokoreańskich pisarek, która już wcześniej mogła się pochwalić m.in. międzynarodowym Bookerem, Ho-Am Prize in the Arts oraz Prix Médicis. Autorka debiutowała jako poetka, ale szybko zorientowała się, że bardziej interesuje ją proza. Nie porzuciła jednak wyniesionej z wierszy dbałości o rytm, frazę i metafory. – Posiada wyjątkową świadomość związków między ciałem i duszą, żywymi i umarłymi, a jej poetycki i eksperymentalny styl sprawił, że stała się innowatorką we współczesnej literaturze – podkreśla jeden z członków Komitetu Noblowskiego, Anders Olsson.
Rewolucja nie tylko na talerzu
Najpopularniejszą książką w dorobku Azjatki pozostaje Wegetarianka (tłum. Justyna Najbar-Miller, Choi Jeong In), polskim czytelnikom zaprezentowana przez Kwiaty Orientu, a następnie Wydawnictwo W.A.B. To opowieść o Yong-hye, która po zetknięciu się z krwawymi, ociekającymi brutalnością obrazami porzuca jedzenie mięsa. Niezrozumiana przez bliskich decyzja żywieniowa okaże się brzemienna w skutkach i pociągnie za sobą dalsze metamorfozy. Całkowita transformacja duszy i ciała to bowiem dla bohaterki jedyna droga do odzyskania podmiotowości. – Han Kang błyskotliwie kreśli przed nami krajobraz zrozpaczonej duszy, wzbogacony barwami, zapachami, smakami i dźwiękami – chwalił powieść krytyk literacki Jarosław Czechowicz.
Nad Wisłą przeczytamy także inne książki noblistki: Nadchodzi chłopiec, Białą elegię oraz najnowszą, wydaną w styczniu tego roku Nie mówię żegnaj. Ta ostatnia opowiada o brutalnym ludobójstwie, do którego w 1948 roku doszło na wyspie Czedżu. Koreanka nie poprzestaje jednak na samym kronikarstwie. Wprowadzając postacie trzech żyjących współczesnych kobiet, stawia pytania o istotę międzypokoleniowej pamięci zbiorowej i nieprzepracowanych traum. Znów u niej także wiele subtelnej symboliki i wyważonego języka.
Sezon na Noble jeszcze się nie skończył
Wyróżnienie dla Han Kang to czwarta Nagroda Nobla przyznana w tym tygodniu. W poniedziałek otrzymali ją Victor Ambros i Gary Ruvkun (fizjologia lub medycyna). Badacze odkryli i wyjaśnili działanie mikroRNA, które odgrywa ważną rolę w ekspresji genów. Ich obserwacje mogą przydać się w rozwoju terapii nowotworowych. W kategorii fizyka doceniono duet Johna J. Hopfielda i Geoffreya E. Hintona za wkład w rozwój uczenia maszynowego z wykorzystaniem sztucznych sieci neuronowych. Proces ten służy do rozwijania coraz to nowocześniejszych modeli AI. Ze sztuczną inteligencją są także powiązani laureaci Nobla z chemii. David Baker, Demis Hassabis i John M. Jumper projektują białka z użyciem metod obliczeniowych, a także przewidują ich trójwymiarowe struktury.
Przed nami jeszcze dwa werdykty. Jutro dowiemy się, komu w udziale przypadła Pokojowa Nagroda Nobla. 14 października szczególnie ucieszy się zaś któryś z zasłużonych ekonomistów albo ekonomistek.
