Pomysł zespołu naukowców kierowanego przez Mary Hagedorn to odpowiedź na coraz bardziej palący problem zaniku bioróżnorodności.
Norweska prowincja Svalbard, którą ze wszystkich stron otaczają wody Oceanu Arktycznego, to jeden z najbardziej wysuniętych na północ punktów Ziemi. Na co dzień zamieszkuje ją niewiele ponad 2,5 tysiąca ludzi, na co poza oddaleniem od stałych lądów wpływa przede wszystkim surowy klimat. Zimą średnia temperatura wynosi tam około -20 stopni Celsjusza. To naturalne środowisko dla niedźwiedzi polarnych, reniferów czy morsów. Wśród roślinności przeważa zaś ta, która charakteryzuje florę tundry.
Symbol zmian klimatu
Svalbard, na co dzień raczej nieobecny w przekazach medialnych, odcisnął ślad w zbiorowej świadomości za sprawą odczuwalnych tam konsekwencji globalnego ocieplenia. Po pierwsze: stanowi wymowny przykład terytorium, gdzie mimo dużej szerokości geograficznej i tak wzrosły temperatury. W przeciągu pół wieku termometry zaczęły pokazywać średnio 4 (latem) i 7 (zimą) stopni Celsjusza więcej. Po drugie: właśnie na archipelagu znajduje się najbardziej znane biorepozytorium. Chodzi o otwarty w lutym 2008 roku Globalny Bank Nasion. Obecnie w archiwach tunelu wydrążonego w wiecznej zmarzlinie znajduje się ponad 1,3 miliona próbek roślin. Instytucją zarządzają norweski rząd oraz organizacje pozarządowe Nordic Genetic Resource Center i Crop Trust.
Biorepozytorium: nasiona na wszelki wypadek
Cel svalbardzkiego biorepozytorium jest jeden. Ma ono zapewnić stabilność globalnego zaopatrzenia w żywność na wypadek niesprzyjających okoliczności: awarii sprzętu, kryzysu klimatycznego, klęsk żywiołowych, wojen albo chorób. Właśnie dlatego znajduje się z dala wielu antropogenicznych zagrożeń. Okazuje się jednak, że nie wszystkich da się w porę uniknąć. W 2022 roku przyszłość Globalnego Banku Nasion stanęła pod znakiem zapytania, gdy archipelag nawiedziły duże powodzie. Kataklizmy były rezultatem podnoszących się temperatur.
Para słoni i kozica górska. Banksy zaprezentował dwa nowe murale, a internauci próbują je zinterpretować
Jeszcze dalej od ludzi
Co począć, gdy nawet miejsce pozornie idealne do postawienia biorepozytorium okazuje się zagrożone? Odpowiedź na to pytanie proponuje zespół naukowców kierowany przez dr. Mary Hagedorn z waszyngtońskiego Smithsonian National Zoo and Conservation Biology Institute. Badacze podzielili się nią na łamach specjalistycznego periodyku Bioscience. Według ich nie powinniśmy już szukać takiej lokalizacji na Ziemi, tylko… poza nią. Na przykład na Księżycu, gdzie na pewno byłyby poza zasięgiem rozmaitych, nawet tych największych kryzysów.
Sprostać mrozowi
Aby misja zakończyła się sukcesem, należy jednak zadbać o właściwe przygotowanie materiału genetycznego roślin i zwierząt. Musiałby bowiem przetrwać w niesprzyjającym aktywności życiowej środowisku Księżyca, gdzie temperatura wynosi nawet -196 stopni Celsjusza. Potencjalnym problemem jest także promieniowanie obecne na naturalnym ziemskim satelicie. Zespół Hagedorn twierdzi, że odpowiedzią na te wyzwania są techniki wykorzystywane przy tzw. krioprezerwacji. Dzięki niej skutecznie mrozi się już m.in. nasienie, komórki macierzyste, próbki tkanek oraz embriony.
Badacze na razie sprawdzili, jak w ekstremalnych temperaturach poradziłyby sobie zamrożone płetwy babki gwiaździstej, czyli ryby pływającej w Morzu Czarnym i Kaspijskim. Później chcą powtórzyć swój eksperyment na pokładzie Międzynarodowej Stacji Kosmicznej, a następnie na samym Księżycu. – Wiemy, jak to zrobić, możemy to zrobić i zrobimy to, ale zanim to osiągniemy, miną dziesięciolecia – przekonuje na łamach portalu The Guardian Hagedorn.
