Odkrycia Empiku 2023: Film. Społeczne zaangażowanie i zabawy z gatunkiem
Pięcioro twórców nominowanych do wyjątkowej nagrody udowadnia, że o ważnych problemach można opowiadać w atrakcyjnej formie i bez uciekania się do moralizatorstwa.
Na horyzoncie miga już kolejne rozdanie Bestsellerów Empiku. Nagrody już od ponad ćwierć wieku trafiają do najpopularniejszych artystów nad Wisłą. W tym roku zostaną przyznane w czterech kategoriach: Film, Książka, Muzyka i Audio. Rywalizacja, jak za każdym razem, jest wyjątkowo zacięta, co potwierdza, że kultura w Polsce rozwija się w najlepsze. Zwycięzców tegorocznej odsłony konkursu poznamy już 13 lutego. Uroczysta gala będzie transmitowana zarówno na Facebooku, jak i na antenie telewizji TVN. Ogłoszenie werdyktu uświetnią występy największych rodzimych gwiazd, w tym Darii Zawiałow, Kwiatu Jabłoni, Nosowskiej i braci Kacperczyk.
Odkrycia Empiku 2023. Kto zawojuje świat?
Za niewiele ponad tydzień do wiadomości zostaną także podane nazwiska zdobywców Odkryć Empiku. W ich wypadku kryterium decydującym o wyborze laureatów nie się słupki sprzedaży albo frekwencja w kinach. Typują ich nagrodzeni już twórcy, dziennikarze i krytycy. W eksperckich gronach debatują nad tym, kto w minionym roku odważnie przecierał artystyczne szlaki i wkrótce ma szansę zawojować świat. Jak dotąd mieli nosa: ostatnio postawili na pisarkę Ishbel Szatrawską, wokalistę Jakuba Skorupę i reżysera Damiana Kocura.
Na łamach Going. MORE systematycznie przybliżamy sylwetki osób nominowanych do Odkryć Empiku 2023. Zajrzeliśmy już za kulisy kategorii Literatura i Muzyka, a teraz przyszedł czas na Film. Twórców i twórczynie ubiegających się o nagrodę wskazali Piotr Domalewski, Kaja Klimek, Paweł Heba i Izabela Szymańska. Czy w ich dziełach – sitcomie o polskiej szlachcie, postapokaliptycznym sci-fi albo akcyjniaku o Tadeuszu Kościuszce – da się znaleźć wspólny mianownik? To nie ulega wątpliwości.
Odkrycia Empiku 2023. Western, coming-of-age i sitcom
Pierwszą cechą łączącą piątkę szczęśliwców jest gotowość do igrania z gatunkowymi konwencjami. Nominowani udowadniają, że wciąż da się wydobyć z nich coś świeżego, a tym samym zaskakującego. Piotr Biedroń, reżyser W nich cała nadzieja, osadza refleksję nad granicami człowieczeństwa i technologii na nieoczywistym, fantastycznonaukowym tle. Paweł Maślona, przez niektórych krytyków okrzyknięty rodzimym odpowiednikiem Quentina Tarantino, łączy w Kosie fascynację westernem i sensacyjnym anturażem. Grzegorz Dębowski przywraca do życia ducha szlachetnego kina moralnego niepokoju, przekonując, że dramaty społeczne mogą wymykać się spod utartych schematów. W stawce są także duety serialowe. Kamila Tarabura i Katarzyna Warzecha (Absolutni debiutanci) przypominają o bezpretensjonalności coming-of-age’owych historii, które splecione z kinem drogi potrafią urzec. Kordian Kądziela i Maciej Buchwald (1670) spróbowali zaś stworzyć slapstickową komedię rozgrywającą się w XVII wieku… i wyszli z tego obronną ręką.
Wyciągnąć wnioski z przeszłości
Twórcom mającym szansę na statuetkę nie chodzi jednak tylko o formalne zabawy. Każda z produkcji niesie za sobą ważne społeczne przesłanie, torując tym samym drogę do dalszych ożywionych dyskusji. 1670 i Kos przypominają o wstydliwych kartach z historii Polski: przemocy szlachty albo nieudanych zrywach powstańczych. Jednocześnie w centrum zainteresowania stawiają klasy niższe, co wpisuje się w coraz powszechniejszy zwrot ludowy. Z Chłopkami Joanny Kuciel-Frydryszak pod pachą oraz powyższymi tytułami w głowie łatwiej wyciągnąć wnioski z tego, co minione, i dbać o to, żeby feudalna niesprawiedliwość nie wróciła ze zdwojoną siłą.
Odkrycia Empiku 2023. Reagować tu i teraz
Tyle co nic i Absolutni debiutanci są zaś osadzone w teraźniejszości. W pierwszym filmie Jarek (w tej roli Artur Pacześ), przewodzi grupie lokalsów protestujących przeciwko posłowi, który wbrew początkowym deklaracjom nie reprezentował ich interesów. Sytuacja dodatkowo się zagęszcza, gdy nieoczekiwanie ginie jeden z rolników. Protagonista, usiłując rozwikłać zagadkę jego śmierci, zostaje skonfrontowany z narastającym ostracyzmem, korupcją i niepraworządnością. Okazuje się, że życie w zgodzie z własnymi zasadami sporo kosztuje.
Tarabura i Warzecha w Absolutnych debiutantach nie dokonują aż tak wnikliwej diagnozy społecznej. Ich serial przepełnia jednak szacunek do inności, niezależnie od tego, czy jest związana z nieoczywistym wyborem ścieżki życiowej, czy z orientacją seksualną. Atutem produkcji jest także dbałość o wierne ukazanie neuroróżnorodności głównej bohaterki, Leny, którą zagrała Martyna Byczkowska. To kolejna – po Kubie z Śubuka czy Grzegorzu z Sonaty – polska fikcyjna postać w spektrum autyzmu.
Przyszłość w ciemnych barwach
Piotr Biedroń wybiega za to myślami naprzód. Wykreowana przez niego Ewa (Magdalena Wieczorek) to ostatnia kobieta na Ziemi, której jedynym towarzyszem niedoli jest robot Artur. Koegzystują bez zarzutów, dopóki humanoid twardo przestrzegający zasad nie zastępuje jej wejścia do domu. W postapokaliptycznym manifeście łatwo dostrzec odniesienia do buntu maszyn, globalnego ocieplenia i kryzysu klimatycznego. – Takich filmów powinno powstawać nad Wisłą coraz więcej – zawyrokowaliśmy w recenzji.
Wygląda więc na to, że wybór tegorocznego zwycięzcy Odkryć Empików w kategorii Film będzie twardym orzechem do zgryzienia. Tym bardziej warto zasiąść 13 lutego przed telewizorami, żeby zobaczyć, jak ten dylemat rozstrzygnęli jurorzy.
