– Palestyńska twórczość to sztuka wyzwolenia i oporu tworzona przez ludzi pod ciągłym atakiem na ich domy, tożsamość, język, historię, ziemię, zdrowie i życie – przekonują współorganizatorzy ruszającego właśnie czterodniowego wydarzenia.
Pokazy filmowe, koncerty, DJ sety, degustacje kulinarne, wykłady i aukcja charytatywna. To tylko część programu Palestine Solidarity Days, które odbywają się w dniach 27-30 czerwca w Warszawie. Miejscem wszystkich wydarzeń będą Bulwary Wiślane, a konkretnie BarKa i na Placu Zabaw. Wraz ze startem akcji porozmawialiśmy z przedstawicielami współtworzącej ją Inicjatywy Wschód Wspólnie zastanawiamy się nad specyfiką palestyńskiej kultury, identyfikujemy rolę uniwersytetów w trwających protestach i zastanawiamy się nad przyszłością oporu.
Jak w kilku słowach opisać kulturę palestyńską?
Kultura i tożsamość palestyńska ewoluowały w ciągu ostatnich ośmiu dekad w specyficznym kontekście: wygnania, wiecznego uchodźctwa, fragmentaryzacji społeczeństwa i wojskowej okupacji. Palestyńczycy, wygnani ze swoich domów w 1948 roku przez izraelskie siły zbrojne, stali się narodem uchodźców. Mieszkają na ziemiach historycznej Palestyny, terytoriach okupowanych (Zachodni Brzeg, Jerozolima Wschodnia, Strefa Gazy) oraz w krajach ościennych – Libanie, Syrii, Jordanii. Palestyńska diaspora obecna jest na całym świecie, także w Polsce, czerpiąc z historii i kultur krajów goszczących.
Stanisław Bryś, Going. MORE: Jakie wątki najczęściej podejmują tamtejsi twórcy?
W palestyńskiej twórczości pojawiają się motywy marzenia o powrocie do kraju przodków, oporu wobec groźby wymazania z historii i przywiązania do ziemi. Symbolami tego są elementy tamtejszego krajobrazu: drzewa oliwne, pomarańcze, ptaki (szczególnie bilbil), wzgórza oraz obrazy wiejskiego życia. Innym, rozpoznawalnym symbolem są klucze do domów, z których Palestyńczycy zostali wysiedleni przez izraelską armię.
W tekstach kultury często pojawia się też kaktus.
To równie ważny symbol przywiązania do ziemi. W 1948 roku, gdy izraelska armia niszczyła palestyńskie wioski, kaktusy odrastały, symbolizując niezniszczalność palestyńskiego ducha.
Co warto przeczytać i posłuchać, jeśli chcemy zapoznać się bliżej z kulturą Palestyny?
Znanym pisarzem był Ghassan Kanafani, autor literatury oporu, zabity przez izraelską armię w 1972 roku. Pisał o wyobcowaniu i próbie znalezienia domu w świecie, gdzie palestyńskie domy są burzone, a tożsamość wymazywana. Palestyńska sztuka, muzyka i literatura odzwierciedlają opór i zakorzenienie historyczne w różnych formach. W muzyce dominuje hip-hop i folk (Shadia Mansour, Dam, Daboor). W teatrze zaś wyróżnia się Arab Puppet Theatre założony przez Mahmouda Hourani z Hebronu. Ważnym ośrodkiem jest także Teatr Wolności w Dżeninie, wielokrotnie niszczony i odbudowywany.
A od czego zacząć przygodę z tamtejszą kinematografią?
Nie sposób pominąć krótkiego filmu o lądowaniu na Księżycu z flagą Palestyny autorstwa Larissy Sansour, a także produkcji Elia Suleimana i Anny Marie Jacir. Odnoszą się do wygnania, apartheidu, masowych aresztowań i ludobójstwa dokonywanego przez Izrael. Palestyńska twórczość to sztuka wyzwolenia i oporu tworzona przez ludzi pod ciągłym atakiem na ich domy, tożsamość, język, historię, ziemię, zdrowie i życie. Mimo to nadal powstaje.
Podczas Palestine Solidarity Days nie poprzestajecie na propagowaniu palestyńskiej kultury. Chcecie, żeby do protestów włączyły się uniwersytety.
Tak, bo to na nich produkowana jest wiedza. Dzisiejsi studenci i studentki to osoby, które wkrótce będą prowadzić badania, wprowadzać nowe idee, odpowiadać za organizacje, firmy i instytucje. Dlatego ważna jest ich odwaga, zaangażowanie i gotowość zmierzenia się z tematem współodpowiedzialności za zbrodnie popełniane przez Izrael na ludności palestyńskiej.
Co macie na myśli, mówiąc współodpowiedzialność?
W kontekście Palestyny izraelskie uniwersytety zapewniają ideologiczne i materialne wsparcie dla doktryny i praktyki syjonistycznego kolonializmu osadniczego. Na izraelskich uczelniach powstają doktryny wojskowe praktykowane później w Gazie oraz prawne przykrywki dla izraelskich zbrodni, w tym apartheidu. Uczelnie mają liczne umowy partnerskie z izraelską armią, powstają na nich technologie służące okupacji. Dziś głosy krytyczne są w Izraelu brutalnie uciszane, co pokazuje przykład palestyńskiej profesor Nadery Shalhoub-Kevorkian, aresztowanej za krytykę syjonizmu.
Wsparcie dla palestyńskiego wezwania do bojkotu i wycofania inwestycji z partnerstw z izraelskimi uniwersytetami współwinnymi ludobójstwa rośnie na całym świecie. Protesty studenckie są odpowiedzią na palestyńskie wezwanie do bojkotu, wycofania inwestycji i nakładania sankcji na instytucje i firmy uwikłane w izraelską politykę. Są też formą zwalczania bezkarności Izraela. Odpowiedź na to wezwanie jest kluczowym elementem delegitymizacji izraelskich naruszeń prawa międzynarodowego i praw człowieka Palestyńczyków. Chodzi też o zakończenie współpracy i współudziału instytucji umożliwiających kontynuację tych naruszeń.
Jaką szansę powodzenia mają według was protesty uniwersyteckie w Polsce?
Trzeba pamiętać, że żyjemy w kraju, który nigdy nie rozliczył się ze swojego antysemityzmu i udziału w Zagładzie. Ta odmowa wzięcia odpowiedzialności nie może jednak być powodem, dla którego milczymy wobec zbrodni w Strefie Gazy. W latach 60. termin syjonista był używany do stygmatyzowania dzieci ocalałych z Holokaustu. Stały się one aktywnymi liderami ruchu studenckiego przeciwko reżimowi. Tysiące osób zostało wypędzonych lub zmuszonych do wyjazdu z Polski.
Ten bolesny rozdział w polskim antysemityzmie nawiedza starsze pokolenia w Polsce. Wielu młodych ludzi rozpoznaje jednak różnicę między oportunistycznym antysemityzmem, głęboko zakorzenionymi antysemickimi przekonaniami, różnorodnością Żydów a ideologią i doktryną państwa izraelskiego syjonizmu. Sprzeciwiamy się antysemityzmowi i syjonizmowi, a nie Żydom. Każda okupacja studencka na całym świecie wyraźnie podkreśla to stanowisko. Każde obozowisko w ruchu ma zaś celu kolektywne wyzwolenie zakorzenione w antyrasizmie i antyfaszyzmie. Wyzwaniem jest też zapewnienie pełnej godności, bezpieczeństwie i przynależności dla wszystkich. Studenckie obozowiska modelują polityczną edukację, kolektywną opiekę i solidarność. To jest wizja świata, o który walczymy.
Palestine Solidarity Days jest tylko jednym z działań Inicjatywy Wschód na rzecz Palestyny. Jakie inne akcje szykujecie w najbliższej przyszłości?
Zamierzamy nadal edukować siebie i społeczność, z którą współpracujemy. Zrobimy to poprzez organizację warsztatów, wydarzeń i innych form edukacyjnych. Będziemy kontynuować nasze wspólne działania z Inicjatywą Kaktus, której celem jest dochodzenie sprawiedliwości dla ofiar izraelskich zbrodni wojennych. Planujemy programy edukacyjne, które skupią się na politycznych aspektach konfliktu. Dążymy do wywierania realnego wpływu na politykę poprzez aktywne uczestnictwo w debatach publicznych, petycjach czy innych. Nasze działania będą też obejmować walkę z dezinformacją, islamofobią oraz wszelkimi formami nienawiści i wrogości.
Jesteśmy przekonani, że te działania pozwolą nam kontynuować naszą misję wspierania Palestyny i budowania świadomości na temat trudnej sytuacji jej mieszkańców. Zachęcamy wszystkich do zaangażowania się i wsparcia naszych inicjatyw.
Z dokładnym programem Palestine Solidarity Days możecie zapoznać się na Facebooku.
