Piękna padlina – kuratorka szklarni Ogrodu Botanicznego UW opowiada o dziwidle olbrzymim
Kwiat pachnący jak padlina wzbudził niemałe zainteresowanie. Chyba żadna roślina w Polsce nie otrzymała tyle uwagi, co dziwidło olbrzymie. Ogromny kwiat zgromadził przed Ogrodem Botanicznym UW kolejki niczym do berlińskiego Berghain.
Tropikalna roślina zakwitła w nocy z niedzieli na poniedziałek w warszawskim Ogrodzie Botanicznym UW. W kolejkach stano niekiedy do 4, 5 godzin! Byli i tacy, którzy przyjechali specjalnie z Koszalina i Katowic. Monstrualne dziwidło olbrzymie roztacza wokół siebie specyficzny zapach zgnilizny. Odór absolutnie nie zniechęcił zwiedzających – wręcz przeciwnie. Roślina szybko stała się miejską atrakcją udowadniając, że mimo rozwoju technologii i kulturalnego odmrożenia, cuda natury nadal wzbudzają w nas wielkie emocje.
Kwiat już przekwitł – zwiedzający mieli zaledwie 24 h, żeby podziwiać go w pełnej okazałości. Wielu z nas (łącznie ze mną) nie zdążyło go zobaczyć na żywo. Dla nich mamy specjalne botaniczne Q&A. Joanna Bogdanowicz, kuratorka kolekcji roślin szklarniowych w Ogrodzie Botanicznym Uniwersytetu Warszawskiego, odpowiedziała nam na parę pytań dotyczących tego niezwykłego okazu.
Czy wcześniej w Polsce zakwitło dziwidło olbrzymie? A jeśli tak, to czy ten osobliwy kwiat też wzbudzał wtedy takie emocje?
W Warszawie i w Polsce dziwidło olbrzymie (łacińska nazwa – Amorphophallus titanum) do tej pory nie kwitło. To jego pierwsze kwitnienie. Kwitły inne gatunki tego rodzaju, ale mniej spektakularne.
Jak dziwidło trafiło do Ogrodu? Jaka jest jego historia? Czy to jedyna taka roślina w Polsce?
Bulwę przywiózł z Sumatry do Polski, prawie 20 lat temu, miłośnik roślin tropikalnych, który chciał wybudować dla tej rośliny oranżerię. Plany się jednak zmieniły, a roślina znalazła u nas dobre warunki do wzrostu 🙂 Myślę, że w Polsce są ogrody botaniczne, które mają w swojej kolekcji małe egzemplarze tego gatunku (my przekazaliśmy małą roślinkę do Ogrodu Botanicznego Uniwersytetu Jagielońskiego), ale musi być ona wystarczająco dojrzała, żeby zakwitnąć.
Gdy sadziliśmy naszą bulwę do donicy ważyła 25 kg.
Przed Ogrodem Botanicznym UW stanęły długie kolejki. Ponoć ilość osób przerosła oczekiwania pracowników. Co przyciąga zwiedzających do tego widowiska? Ile ludzi odwiedziło ogród w tym czasie?
Na całym świecie ustawiają się kolejki, żeby oglądać kwitnienie dziwidła olbrzymiego. Jest to kwiatostan przyciągający uwagę nie tylko swoim wzrostem i wyglądem, ale też zapachem. Pełnia kwitnienia trwa około doby. Roślina kwitnie bardzo rzadko, najwyżej raz na kilka lat. To są kolejne powody, aby zobaczyć i poczuć zapach kwiatostanu.
Dziwidło pochodzi z wilgotnego lasu równikowego Sumatry i rzeczywiście, zgodnie z nazwą, zadziwia swoim wyglądem. Podobnie jak inne rośliny z rodziny obrazkowatych, dziwidło ma kwiatostan typu kolby, który jest otoczony liściem podkwiatostanowym, od wewnętrznej strony w kolorze czerwono-brązowym.
Niesamowita jest wielkość całego kwiatostanu – bywa, że ma prawie 3 metry wysokości i ponad 1,5 metra szerokości.
Kształt nawet jeszcze nie otwartego dziwidła też jest niezwykły. Kolor otwierającej się i potem przekwitającej pochwy kwiatostanowej zmieniał się w zależności od etapu kwitnięcia. Od czerwonego przez odcień ćwikły, do koloru ciemnofioletowego, który przechodził następnie w czerń. Dolna część kwiatostanu jest o wiele jaśniejsza, świetlista, by łatwiej zwabić owady na dół niby-kielicha, tam gdzie znajdują się kwiaty żeńskie i męskie. To miejsce, gdzie te owady przydadzą się roślinie najbardziej.
Dziwidło olbrzymie otworzyło się u nas po południu w niedzielę. W noc z niedzieli na poniedziałek było w pełni kwitnienia i wtedy kolejki były największe. Szklarnie były otwarte do 3:30 nad ranem, by wszyscy, którzy stanęli w kolejce do godziny 24, mogli zobaczyć ten przedziwny kwiatostan na własne oczy. Ostatnio nasze szklarnie odwiedzało dziennie ponad tysiąc osób.
Podsumowując, na żywo obejrzało roślinę kilkanaście tysięcy zwiedzających. Transmisję kwitnienia na YouTube Wydziału Biologii obejrzało łącznie 98 tys. użytkowników.
Cieszymy się bardzo, że to dla nas niezwykłe wydarzenie, zainteresowało taką liczbę odbiorców. Muszę podkreślić, że wszyscy byli niezwykle mili i cierpliwi, mimo długiego nocnego stania w kolejce. Usłyszeliśmy wiele pochwał i nawet nocne zimno nie ostudziło ciepłych uczuć 🙂
Dlaczego dziwidło tak krótko kwitnie? Co sprawia, że rozsiewa zapach padliny?
Wydatek energetyczny w czasie kwitnienia roślin jest bardzo duży, a wydanie takiego pojedynczego, ogromnego kwiatostanu to też ogromne przedsięwzięcie. Jest sporo innych pojedynczych kwiatów przekwitających po jednym dniu. Taka roślina musi szybko ściągnąć możliwie dużą liczbę zapylaczy, nawet z dużych odległości, żeby misja wydania nasion zakończyła się sukcesem.
U dziwidła olbrzymiego kwiaty męskie i żeńskie umieszczone są w dolnej części kolby i zapylane są głównie przez owady zwabione bardzo mocnym zapachem padliny, który jest potęgowany przez podwyższoną temperaturę wewnątrz kwiatostanu. Wysoka kolba przenosi zapach wraz z ciepłym powietrzem do góry, działając trochę jak komin. Najwyższa temperatura u góry naszej kolby osiągnęła 41.6 st.C. To naprawdę wyczuwalne ciepło. Owady wyczuwają ten zapach podobno nawet z kilkunastu kilometrów.
Kiedy zakwitnie ponownie?
Zarówno kwiatostan, jak i liść wyrastają z podziemnej bulwy, która może ważyć kilkadziesiąt kilogramów. Ta zgrubiała łodyga gromadzi materiał zapasowy, co umożliwia szybki wzrost pojedynczego liścia. Taki liść ma potężny, podobny do pnia, cętkowany ogonek kilkumetrowej wysokości i głęboko klapowaną, podzieloną blaszkę liściową o 2- 3 metrowej średnicy.
Nasz liść rósł w tempie 2 cm. dziennie, a kwiatostan rozwijał się jeszcze szybciej – 7 cm. na dzień.
Po pewnym czasie liść zamiera, ale dzięki procesowi fotosyntezy i przemieszczenia asymilantów z obumierającego liścia do bulwy, może uformować się większa bulwa, która przechodzi okres spoczynku aż do kolejnej fazy wzrostu. Zwykle pojedynczego liścia, a raz na kilka lat – przy odpowiednio dużej bulwie – kwiatostanu.
Dziwidło może zakwitnąć za ok. 6, 7 lat.
Ucieszymy się, oczywiście, jeśli nastąpi to szybciej. Jednak najwięcej satysfakcji przynosi nam dobra kondycja rośliny.
Czy Ogród kryje jeszcze inne podobne ciekawostki roślinne?
Mamy bardzo dużo ciekawych roślin. Same kolekcje szklarniowe gromadzą ponad 2 tysiące taksonów (takson – grupa organizmów spokrewnionych wyróżniających się konkretną cechą – przyp. red.). Zapraszamy do naszych czterech otwartych dla zwiedzających szklarni, w których znajduje się wiele roślin z różnych stref klimatycznych i kontynentów. Mamy wiele kaktusów i sukulentów, użytkowych roślin tropikalnych, rośliny wodne, epifityczne, mięsożerne. Zawsze znajdą się rośliny, które zafascynują odwiedzających. Czy to owoce kakaowca, czy kwitnący kokornak, puch na bawełnie, czy rosnące w zbiorniku wodnym lotosy i grzybienie. Mamy bogatą kolekcję roślin z rodziny obrazkowatych – tej samej, do której należy nasze dziwidło.
W tej chwili kwitnie niezwykle ciekawy storczyk – Stanhopea tigrina, którego kwiaty są duże i piękne, pachną też bardzo mocno, lecz słodko i przyjemnie.
Najlepiej jest przekonać się samemu, jakie rośliny robią największe wrażenie. Zapraszamy na Aleje Ujazdowskie 4 w Warszawie!
