Literacki Nobel 2025 trafia do Węgier. Laureatem László Krasznahorkai
Jego fascynujące i wizjonerskie dzieło w obliczu apokaliptycznego terroru potwierdza siłę sztuki. Tymi słowami uzasadniono decyzję, aby to właśnie węgierski autor otrzymał jedno z najbardziej prestiżowych wyróżnień w świecie literatury. Mowa o Laszlo Krasznahorkaiu, autorze m.in. Szatańskiego tanga.
Nagroda Nobla 2025. Stan na dziś
Październik jak co roku upływa pod znakiem ogłoszeń laureatów Nagrody Nobla. Zgodnie z życzeniem fundatora przyznaje się ją w dziedzinie fizyki, chemii, medycyny, literatury oraz ekonomii. W ręce ludzi lub organizacji wykonujących największą lub najlepszą pracę na rzecz braterstwa między narodami, likwidacji bądź ograniczenia stałych armii i udziału oraz promowania kongresów pokojowych trafia zaś Nagroda Pokojowa. Jesteśmy już na finiszu ogłaszania tegorocznych werdyktów, a dziś poznaliśmy noblistę w dziedzinie literatury.
Do tej pory wyróżniono Johna Clarke’a, Michela H. Devoreta and Johna M. Martinisa z Uniwersytetu Kalifornijskiego za przełomowe odkrycie makroskopowego tunelowania kwantowego oraz kwantyzacji energii w obwodzie elektrycznym, która redefiniuje współczesną fizykę. Wśród chemików również nagrodzono zespół. Susumu Kitagawa, Richard Robson i Omar M. Yaghi opracowali struktury metaloorganiczne, które mają szerokie zastosowanie m.in. w terapii nowotworowej. W dziedzinie fizjologii lub medycyny Nobel trafiła do trojga naukowców. Mary E. Brunkow, Fred Ramsdell i Shimon Sakaguchi zostali docenieni za odkrycia dotyczące immunotolerancji obwodowej.
Jon Fosse, tegoroczny laureat Literackiej Nagrody Nobla 2023: Pisanie to akt słuchania [WYWIAD]
Literacki Nobel dla Węgrów
9 października po raz kolejny spotkaliśmy się przed charakterystycznymi biało-złotymi drzwiami. Na samym YouTube stream z ogłoszenia na żywo oglądało prawie 30 tysięcy osób! Akademia Szwedzka powiadomiła, że tegorocznym zdobywcą Literackiej Nagrody Nobla jest pochodzący z Węgier Laszlo Krasznahorkai. To autor m.in. Szatańskiego tanga (1985), Melancholii sprzeciwu (1989) oraz Wojny i wojny (1999). Wszystkie trzy książki ukazały się w Polsce w przekładach Elżbiety Sobolewskiej, zaś na początku grudnia dzięki Wydawnictwu Czarnemu dołączy do nich kolejna – A świat trwa.
Krytyka literacka wpisuje autora w nurt, do którego należą także m.in. Franz Kafka czy Thomas Bernhard. Wszystkich prozaików charakteryzuje środkowoeuropejska wrażliwość na absurdy bezosobowej systemowej opresji i próby uchwycenia pojęcia niewinności. Laszlo Krasznahorkai używa przy tym precyzyjnego języka, który płynnie prowadzi czytelniczkę przez niejednokrotnie zawiłe narracje.
Nie trzeba jednak być molem książkowym, by móc zetknąć się z dorobkiem pisarza. Adaptacja Szatańskiego tanga w reżyserii Béli Tarra (1994) przeszła do historii kina jako dzieło ikoniczne. Film trwa ponad 7 godzin i stanowi wizualną medytację nad istotą ludzkiego życia. Prawie nie ma dialogów, postaci poruszają się niczym w transie, a całość składa się tylko z 39 scen. Nic dziwnego, że wpłynął na historię kina i stał się punktem odniesienia dla kolejnych pokoleń twórców slow cinema.
