Wizytówka: Muzeum Sztuki w Łodzi

Łódzkie Muzeum Sztuki słynie z doskonałej kolekcji polskiej (i nie tylko) awangardy. Od niedawna możemy odwiedzić jego obie siedziby, a także Pałac Herbsta.

Od 29 maja w ms2 czeka nas dodatkowo wyjątkowa wystawa Teresy Tyszkiewicz. O tym, jak i co będzie można zobaczyć na żywo w Łodzi opowiada Maja Wójcik, Zastępczyni Dyrektora ds. Promocji i Upowszechniania.

Co będzie można zobaczyć w tej I fazie tzw. „odmrażania” w Państwa instytucji? Czy będą to wystawy stałe czy również tymczasowe?

Jednym z najważniejszych wydarzeń realizowanych w siedzibie Muzeum Sztuki w Łodzi w najbliższym czasie jest otwarta 29 maja wystawa prac Teresy Tyszkiewicz – artystki, która, choć jawi się w polskiej sztuce końca XX wieku jako osobowość wyrazista i szczególna – to jej dorobek nie doczekał się jak dotąd kompleksowego opracowania. Ekspozycja „Teresa Tyszkiewicz: Dzień po dniu” nie jest klasyczną monografią ani retrospektywą, rezygnuje bowiem z chronologii na rzecz stworzenia instalacji, w ramach której prace z różnych okresów tej ponad 40-letniej kariery artystycznej rezonują ze sobą, ujawniając – pomimo formalnej różnorodności – wewnętrzną strukturę dzieła artystki. Wystawa ukazuje także procesualność i „organiczność” metody Tyszkiewicz, związaną z jej zmaganiami z materią, ciałem i cielesnością.

W ms2 przy ul. Ogrodowej 19 będzie można zobaczyć niemal 80 prac (filmów, fotografii, asamblaży, obiektów, obrazów oraz wielkoformatowych reliefów szpilkowych) powstałych w latach 1980–2019, z których znaczna część nigdy nie była prezentowana. Artystka, specjalnie na potrzeby tej prezentacji, zmontowała także swój ostatni, nigdy nie pokazywany film „ARTA” (1984-85 / 2019).

W siedzibie ms2, po ponownym otwarciu muzeum, odwiedzający mogą nadal oglądać wystawę stałą „Atlas nowoczesności. Kolekcja sztuki XX i XXI wieku”. To ekspozycja pozwalająca w nowy sposób spojrzeć na Kolekcję sztuki XX i XXI wieku, ale przede wszystkim to snuta za pomocą dzieł z niej pochodzących opowieść o nowoczesności i jej znaczeniu dla nas dzisiaj. Nieprzypadkowo nowoczesność staje się przedmiotem refleksji w Muzeum Sztuki w Łodzi. Nie ma w Polsce drugiego muzeum, którego związki z nowoczesną kulturą byłyby równie mocne.

Pewnym znakiem czasów oraz obecnej sytuacji jest natomiast prezentacja projektów łódzkich artystki Oli Kozioł i artysty Pawła Kowzana, które od 19 maja upubliczniane są jako plakaty w sąsiadującej z Manufakturą witrynie ms2. To wypowiedzi, które kwestionują „normalność” produkcji i konsumpcji. Prowokują nas do zastanowienia się nad troską, sensem pracy, rolą sztuki i instytucji artystycznych, a także sytuacją artysty/artystki w czasach kryzysu – tego, którego doświadczamy aktualnie (pandemia), jak i tego, który jest efektem przemysłowej hodowli zwierząt, degradacji przyrody i zasobów „naturalnych” (katastrofa klimatyczna).

W siedzibie ms1 przy ul. Więckowskiego 36 można natomiast ponownie zobaczyć wystawę stałą „Sala Neoplastyczna. Kompozycja otwarta”. Sala Neoplastyczna została stworzona przez Władysława Strzemińskiego w 1948 roku na zaproszenie Mariana Minicha, ówczesnego dyrektora Muzeum Sztuki w Łodzi, by prezentować dzieła twórców awangardowych. W aktualnej odsłonie ekspozycji w Sali Neoplastycznej znajdują się prace grupy „a.r.” związane z nią historycznie. Ponadto w dialog z Salą, czy szerzej w dialog ze sztuką Strzemińskiego i Kobro, wchodzą prace Daniela Burena, Liama Gillicka, Moniki Sosnowskiej i Céline Condorelli. Rzeźby i instalacje pozostałych artystów eksponowane w ramach projektu, choć nie zostały zainspirowane Salą, rozwijają obecne w niej wątki związane z cielesnością i modernistycznymi ideologiami dotyczącymi kształtowania przestrzeni życiowej. Owe aspekty obecności ciała ludzkiego w zideologizowanej przestrzeni ujawniają się i zostają rozwinięte w pracach Magdaleny Abakanowicz, Henryka Morela, Kitty Kraus, Oskara Dawickiego, Romana Stańczaka oraz Kojiego Kamojiego. Wszystkie tworzą katalog relacji zachodzących między topografią i ciałem oraz związanych z nimi doświadczeń obecności, braku, wypełnienia i przemieszczenia.

Przestrzenie muzealne trzeba było oczywiście odpowiednio przystosować do nowych warunków zw. z pandemią. Jakie środki ostrożności zostały wprowadzone?

Mając świadomość, że spoczywa na nas odpowiedzialność za wdrożenie działań, które ochronią zarówno naszych gości, jak i pracowników muzeum, wdrożyliśmy procedury, które mają zapewnić możliwie jak najbardziej bezpieczną przestrzeń i warunki przebywania we wszystkich trzech siedzibach Muzeum Sztuki w Łodzi – ms1, ms2 i Muzeum Pałac Herbsta. Dlatego prosimy o zastosowanie się do zaleceń, które szczegółowo znajdą Państwo na naszych stronach internetowych (msl.org.pl oraz palac-herbsta.org.pl) oraz z tablicami i oznakowaniami umieszczonymi na terenie muzeum informującymi o prawidłowych zasadach poruszania się i zachowań w aktualnej sytuacji zagrożenia epidemicznego. 

Przede wszystkim jednak prosimy naszych odwiedzających o dezynfekcję rąk przy wejściach, zasłanianie nosa i ust, zachowanie dwóch metrów odstępu od innych osób. Ponadto, wprowadziliśmy ograniczenie liczby osób zwiedzających do 10 na jednej kondygnacji ekspozycyjnej, a także limit 3 osób zwiedzających z przewodnikiem Magazyn Studyjny w kompleksie ms1. W Pałacu Herbsta funkcjonuje ograniczenie liczby osób zwiedzających do 5 na jednej kondygnacji ekspozycyjnej, a także do 10 w sali balowej i ogrodzie zimowym (łącznie) i 10 w Galerii Sztuki Dawnej.

Do zaistniałej sytuacji dostosowaliśmy także przestrzeń muzealną i specjalne procedury wewnętrzne. Wprowadziliśmy wzmożony reżim sanitarny, czyli dezynfekcję klamek, wind i sanitariatów co dwie godziny, a także dokładne mycie sal ekspozycyjnych po każdym zakończonym dniu. Ponadto, zamknęliśmy szatnie i szafki depozytowe we wszystkich trzech siedzibach muzeum, a w kasach muzealnych i w księgarni  zainstalowane zostały szyby z pleksi.

Skrócone zostały także godziny otwarcia Muzeum. ms1 i ms2 są czynne od wtorku do niedzieli od 11:00 do 17:00, a Muzeum Pałac Herbsta od wtorku do niedzieli od 11:00 do 16:00. Działalność warsztatowa, wykładowa i koncertowa pozostaje natomiast zawieszona do odwołania. Ze względów bezpieczeństwa wstęp do czytelni oraz dostęp do materiałów bibliotecznych i archiwalnych w  siedzibie ms ¹ możliwy jest tylko po uprzednim umówieniu wizyty. Wprowadzamy jednocześnie limit 3 osób zwiedzających z oprowadzającym po prezentacji na antresoli czytelni, również po uprzednim umówieniu. Do odwołania zawieszone jest korzystanie z tarasu czytelni. Zapraszamy natomiast do odwiedzenia muzealnej kawiarni w ms1, gdzie oczywiście także obowiązują obostrzenia właściwe obecnie dla lokali gastronomicznych. Zachęcamy jednocześnie do korzystania z płatności bezgotówkowej oraz kupowania biletów online przed planowaną wizytą: bilety.msl.org.pl. Działalność warsztatowa, wykładowa i koncertowa pozostaje zawieszona do odwołania, zachęcamy więc do korzystania z naszej oferty online.

Czy wprowadzenie tych zasad jakoś diametralnie wpłynęło  na sposób zarządzania/prowadzenia muzeum? Jak wpłynie to wg. Państwa na frekwencję? 

Wprowadzenie zasad mających uchronić pracowników i publiczność przed zakażeniem nie wpłynęło diametralnie na sposób zarządzania muzeum. To kroki, które należało podjąć w ramach wypracowanego w muzeum systemu.

Publiczność jest zmuszona inaczej dysponować swoim czasem, np. zadbać o stała opiekę nad dziećmi czy osobami, które nie ruszają się z domu. Ciążą na nas ograniczenia wynikające z zasad bezpieczeństwa, które dotyczą nas w każdym obszarze funkcjonowania życia społecznego – oczywiste dla wszystkich jest to, że taka sytuacja musi zmniejszyć frekwencję.

Jaką widzicie państwo przyszłość muzeum/zwiedzania w takiej formie? Czy obecnie dużo działań nadal będzie odbywać się w sieci?

Dla nas najważniejsze jest doświadczanie sztuki na żywo, relacja między ludźmi wobec dzieł sztuki. Z uwagi na sytuację, działalność w Muzeum Sztuki w Łodzi prowadzona jest dwutorowo. Z jednej strony kontynuujemy rozpoczęte już cykle wydarzeń dostępnych online i przygotowujemy nowe projekty, z drugiej, gorąco zapraszamy do naszych siedzib i spotkania ze sztuką „twarzą w twarz”. W planach są także wydarzenia, które niejako połączą te dwie formy – przygotujemy materiały cyfrowe, z których będzie można korzystać, przebywając np. w przestrzeni ekspozycyjnej.

Program online Muzeum Sztuki w Łodzi jest bardzo bogaty. Do końca maja, co środę, na profilu Muzeum na Facebooku, zapraszaliśmy do wysłuchania fragmentów tekstów z naszej szerokiej oferty wydawniczej. „Czytanki” to cykl zapoczątkowany na początku kwietnia, w ramach którego artyści i artystki – Wojtek Bąkowski, Dominika Olszowy, Michał Libera, Alex Freiheit, Marcin Polak, Ola Kozioł i Suavas Lewy, Iza Szostak, Noviki – brali na warsztat teksty m.in. Katarzyny Kobro, Władysława Strzemińskiego, Debory Vogel, Zofii Łapniewskiej, Simone Forti, Wendelien van Oldenborgh.

Zapraszamy także do śledzenia naszego profilu na Instagramie, gdzie realizowany jest projekt „Zapisz jako wersję roboczą / Save as draft”, który stał się nową formą artystycznej rezydencji. Celem cyklu jest użycie w przestrzeni Instagrama kolekcji Muzeum Sztuki w Łodzi w zgodzie z ideą „prototypów”. Zaproszeni do współpracy twórcy i twórczynie testują tę szczególną „bazę danych”, jaką są zasoby ms, używając dostępnych na platformie Instagram narzędzi, takich jak: posty, tagi, relacje na żywo, filtry poszerzonej rzeczywistości (AR), gify czy filmiki. Artyści i artystki traktują zdigitalizowane zbiory muzeum jako tytułowe „wersje robocze” swoich praktyk. Do 1 czerwca trwała jeszcze „instarezydencja” duetu artystycznego malarki Sasy Lubińskiej i Joanny Pawłowskiej (Brokat Films), a już teraz można podziwiać efekty pracy Justyny Wierzchowieckiej. Zaplanowane są natomiast rezydencje Pameli Bożek i Katarzyny Oczkowskiej / ArTVistki.

Ponadto, zapraszamy na wirtualny spacer po Sali Neoplastycznej. Efektem naszej współpracy z firmą – nomen omen – „Plastic” jest strona, która pozwala na wirtualne zwiedzanie Sali Neoplastycznej, czyli historycznej części wystawy stałej „Sala Neoplastyczna. Kompozycja otwarta”. Obecnie jej wirtualną przestrzeń wypełnią dzieła twórczyń i twórców, takich jak Sophie Taueber-Arp, Katarzyna Kobro, Henryk Stażewski, Vilmos Huszar czy Georges Vantogerloo.

W odpowiedzi na nałożone na nas  wszystkich ograniczenia w zakresie przemieszczania, spotykania czy komunikowania się – Muzeum Sztuki w Łodzi zainicjowało także internetową kolekcję „Praca = Dokumentacja wyobraźni” złożoną z prac międzynarodowej grupy artystek i artystów. Inicjowana przez nas kolekcja nawiązuje do działania węgierskiego historyka sztuki László Beke, który w 1971 roku wysłał do grupy znajomych artystów listy z zaproszeniem do reakcji na tytułowe hasło. Kolekcja otrzymanych odpowiedzi stała się istotnym elementem w rozwoju środkowoeuropejskiej sztuki konceptualnej, a także świadectwem nieformalnej sieci relacji. W obliczu obecnego kryzysu podjęliśmy dialog z tym  historycznym gestem, prosząc grupę współpracujących z Muzeum artystek i artystów o nadesłanie odpowiedzi na to samo hasło. Prace publikowane są również na dedykowanym blogu oraz za pośrednictwem mediów społecznościowych Muzeum Sztuki w Łodzi.

Zachęcamy także do śledzenia naszych działań edukacyjnych online, a wśród nich cykli takie jak „Muzealnik w koronie”, „Książka do zobaczenia” czy „Maluchy w Muzeum”.

Pandemia sprawiła, że przez jakiś czas właściwie internet był głównym sposobem komunikacji ze zwiedzającymi. Jak bardzo ważna jest widoczność instytucji kultury w sieci?

Widoczność instytucji kultury w Internecie jest istotna, stąd też rozbudowana sieć kanałów komunikacji Muzeum Sztuki w Łodzi w mediach społecznościowych. Muzeum jest obecne zarówno na Facebooku, Instagramie czy Twitterze, jak i na YouTube czy Soundcloudzie. Trzeba jednak pamiętać, że – ze względu na funkcjonalność i charakter – nie wszystkie rodzaje mediów cyfrowych są idealne do prezentowania treści, jakie ma do zaoferowania instytucja kultury. Z tego powodu, takie portale społecznościowe jak Facebook czy Instagram są bardziej eksplorowane przez muzea i galerie sztuki, niż np. Twitter. Kluczowym sposobem komunikacji z naszymi odbiorcami jest oczywiście muzealna strona internetowa, która, szczególnie w początkowej fazie „zamrożenia” naszej tradycyjnej działalności, spowodowanej zagrożeniem epidemicznym, stała się swoistym muzeum online. Taką funkcję na co dzień pełni także muzealny portal zasoby.msl.org.pl, gdzie, w formie cyfrowej, można znaleźć dzieła z muzealnej kolekcji, prezentacje dotyczące wybranych zagadnień czy materiały audio i wideo. Mamy jednak świadomość, że nie wszyscy odwiedzający dobrze się czują w przestrzeni cyfrowej, dlatego też staramy się dbać również o tradycyjne i zróżnicowane formy oraz sposoby informowania o działalności Muzeum Sztuki w Łodzi.

Dużo w różnych debatach nt. kultury w czasie pandemii mówi się o integracji czy solidarności różnych placówek – np. teatrów, muzeów, kin czy również klubów muzycznych. Czy rzeczywiście pandemia może doprowadzić do lepszej współpracy i integracji pomiędzy różnymi sektorami kultury?

Współpraca miedzy różnymi sektorami kultury jest dobra niezależnie od pandemii. Cieszy fakt, że  wielokrotnie w trakcie pandemii obserwowaliśmy różne przejawy solidarności środowisk związanych ze sztuką, nie tylko wobec artystów, ale także twórców, współpracowników na co dzień współdziałających z instytucjami zazwyczaj w trybie zleceń, projektów czy kontraktów.

Jakie największe wyzwania stoją przed instytucją kultury jaką jest MS w obliczu pandemii? Jak wyobrażacie sobie Państwo swoje funkcjonowanie w tej nowej zmienionej rzeczywistości?

Ta perspektywa dopiero się klaruje, obserwujemy warunki, w których się znaleźliśmy, staramy się je nazwać i oglądać je z różnych stron. Na razie myślimy przede wszystkim o tym, co z naszej perspektywy najważniejsze: wspólne doświadczenie, spotkanie na żywo wobec dzieł sztuki. To największe wyzwanie w obliczu pandemii.

Pamiętajcie, że profilaktyka, higiena i przestrzeganie zasad w kontaktach międzyludzkich to nadal bardzo istotne sprawy:

– często i dokładnie myj ręce, używając mydła i wody

– kiedy kaszlesz lub kichasz, zakrywaj usta i nos – najlepiej chusteczką lub rękawem

– zachowaj co najmniej 2 metry odległości od innych osób (jeśli nie możesz go zachować, musisz mieć założoną maseczkę)

– obowiązek noszenia maseczek nadal obowiązuje w środkach transportu publicznego, sklepach, kościołach, urzędach czy muzeach

– unikaj skupisk ludzkich. Stosuj się do zaleceń i komunikatów dotyczących przeciwdziałania koronawirusowi

– ładna pogoda i wysoka temperatura nie oznaczają, że pandemia koronawirusa się skończyła

Jeśli masz objawy lub kontakt z osobą zakażoną, powiadom o tym telefonicznie stację sanitarno-epidemiologiczną pod numerem 800-190-590