W grudniu podzieliłam się z Wami topką książek zagranicznych. Teraz przyszedł czas na najlepsze książki 2023 z Polski.
Podobnie jak w przypadku poprzedniego zestawienia, także tutaj skupiam się przede wszystkim na fikcji literackiej.
Łakome | Małgorzata Lebda
Przy reszcie pozycji, zebranych w poniższym zestawieniu, nie fiksowałam się na kolejności. Nie chciałam, żeby odzwierciedlała gradację najlepszości. Chciałabym jednak wyróżnić Łakome Małgorzaty Lebdy, które moim zdaniem są najlepszą polską książką roku. Debiut prozatorski przezdolnej poetki zachwycił mnie tym, co doceniłam w jej wierszach – czujnym uchem dla brzmienia słów i ich rytmu, ale też świadomym graniem wieloznacznością pojęć. Jednocześnie jest to pełnowartościowa powieść, w której rozwija się akcja i bohaterowie, a na koniec czeka nas poruszający plot twist.
Książka ukazała się nakładem Wydawnictwa Znak.
Nigdy nie będziesz szło samo | Anouk Herman
Mimo, że Nigdy nie będziesz szło samo jest powieścią młodzieżową, uważam, że należy jej się szeroka uwaga także dorosłego grona czytelników. Proza Anouk Herman ma w sobie właściwości pisania Anny Cieplak (skojarzenie jest tym silniejsze, że akcję również umieściło na Śląsku). Myślę przede wszystkim o wrażliwości osoby autorskiej na to, w jaki sposób uwarunkowania ekonomiczne wpływają na wybory dokonywane przez poszczególne postaci. Dzięki temu opisywane dramaty wybrzmiewają głębszymi tonami i zostawiają wiele przestrzeni na przemyślenia czytających. Ale spokojnie, nie samym kontekstem społecznym Herman stoi. To przede wszystkim porywająca powieść o wchodzeniu w dorosłość, szukaniu bliskości i pierwszych młodzieńczych fascynacjach. Czekam na więcej!
Książka ukazała się nakładem Wydawnictwa W.A.B. (Neony).
Ze Słowackiego | Adam Kaczanowski
Kaczanowski jest literackim czaroksiężnikiem. Z forów osiedlowych pożyczył język lokalnych dram o wrzucanie niezgniecionych kartonów do altanki śmietnikowej i za jego pomocą utkał powieść, która trzyma w napięciu od pierwszej do ostatniej strony. Czy tajemniczy demon, terroryzujący mieszkańców, to wytwór zbiorowej fantazji czy prawdziwe zagrożenie? Dlaczego grupa raperek przesiaduje na ławce, należącej do wspólnoty? I czy ktoś wreszcie uszanuje zasady w altance śmietnikowej? Btw, o tym ostatnim pamiętajcie także na codzień.
Książka ukazała się nakładem Wydawnictwa HA!ART.
Książki 2023. Toń | Ishbel Szatrawska
Po świetnie przyjętym Hershu Ishbel wróciła do Wydawnictwa Cyranka z debiutem powieściowym. Autorka zabiera nas w wyprawę przez kolejne pokolenia, na których życie wpływały wojny i przesiedlenia. Okładka w kolorze pruskiego błękitu sugeruje, w jakim regionie geograficznym będziemy się poruszać. Znajdziemy tu poruszającą historię, splątane losy, oszałamiającą odwagę, niejednoznaczne tchórzostwo i przemoc proszącą, by brać ją za pewnik i niezgodę, buzującą w bohaterach. Mnie totalnie porwała.
Dwie powieści ruchu | Mateusz Górniak
Mateusz Górniak niepostrzeżenie wyrósł na gwiazdę polskiego świata literackiego (oraz teatralnego, gdzie realizuje się w roli dramaturga). Jego druga książka pozwala odetchnąć z ulgą. Wspaniałe debiutanckie TRASH STORY nie przyszło do niego przypadkiem. To wyraz jego niezwykłej lekkości w posługiwaniu się słowem pisanym. Dla Filtrach przygotował dwie powieści, które oscylują wokół tematu (niespodzianka!) ruchu. Jego postaci przemieszczają się zgodnie ze swoją wewnętrzną logiką i wypełniają pozornie nieistotne zadania. Mam jednak wrażenie, że swoim działaniem tak naprawdę tkają materię, z której składa się cały pozostały świat.
Książka ukazała się nakładem Wydawnictwa Filtry.
Książki 2023. Ciężar skóry | Małgorzata Rejmer
Choć w świecie literackim debiutowała powieścią, Małgorzata Rejmer zdobyła szerokie uznanie przede wszystkim dzięki swoim reportażom: Bukareszt: kurz i krew z 2013 roku oraz Błoto słodsze niż miód z 2018. W 2023 wróciła do czytelników ze zbiorem opowiadań, które mają w sobie podobny rodzaj uważności. Jej historie wydają się przeżyte i wysłuchane. Wszystkie znajdują się też bardzo blisko ciał kolejnych bohaterów, a te pełnią u niej jednocześnie wiele rozmaitych ról. Wspaniale było dać się zaprowadzić między te fascynujące narracyjne meandry.
Książka ukazała się nakładem Wydawnictwa Literackiego.
Idzie tu wielki chłopak | Grzegorz Bogdał
Z pewnością to sugestia, związana z tytułem zbioru oraz zapożyczenie z recenzji, jaka mignęła mi na goodreads. Tak czy inaczej, Idzie tu… to według mnie opowiadania chłopackie. Mężczyźni, którzy zapełniają zbiór Grzegorza Bogdała kiepsko radzą sobie z wyrażaniem lęku, przywiązania czy tęsknoty. Emocje komunikują poprzez działanie – często trochę po omacku, na opak, niepewnie. Te chłopaki najwyraźniej tyle razy usłyszały, że nie wolno im płakać, że nie potrafią już znaleźć przestrzeni dla siebie na bliskość. Piękne to historie, poruszające do głębi, pełne rozmaitych smaczków. Wspaniały, bardzo udany zbiór opowiadań.
Książka ukazała się nakładem Wydawnictwa Czarne.
Spotkanie po latach | Maciej Sieńczyk
Trójka przyjaciół łapie się w mieszkaniu, a potem idą na spacer. To cała fabuła? Tak i nie. Spotkanie po latach jest bowiem niemalże w całości skonstruowane z anegdot, opowiadanych sobie na wyścigi. W chwilach oddechu śledzimy wymiany spojrzeń i pełzające między bohaterami napięcie. Tak jakby tam, poza warstwą słowną i zbiorem nostalgicznych historii, toczyła się jeszcze jedna, ściśle strzeżona konwersacja. Dodajcie do tego charakterystyczną kreskę, masę absurdów i niezręczności oraz wyobraźnię, która raz po raz zaskakuje osoby czytające – to cały Sieńczyk w jednej anegdocie.
Książka ukazała się nakładem Wydawnictwa Literackiego.
Książki 2023. Festiwal | Jacek Świdziński
Jak już przy powieściach graficznych jesteśmy to koniecznie muszę wspomnieć także o Festiwalu Jacka Świdzińskiego. Mamy rok 1955. Do Warszawy zjechały tłumy z całego świata, by wymieniać się dobrami swoich kultur. To też idealna okazja na przelotne romanse lub próby zawiązania trwalszych międzynarodowych relacji. Na festiwalowy chaos patrzymy poprzez migawki. Dzięki jędrnemu i zaskakującemu językowi, śledzenie poszczególnych wyrywkowych interakcji sprawia olbrzymią przyjemność. Opowieści towarzyszy charakterystyczna prosta rysunkowa kreska. Nie dajcie się jednak zwieść. Spojrzenia i gesty są tu równie wymowne, co zapisane przy nich słowa. Mniam!
Książka ukazała się nakładem Kultury Gniewu.
Wniebogłos | Aleksandra Tarnowska
Jesteśmy na wsi gdzieś w czasach PRLu. Młodziutki Rysiek z głosem jak dzwon marzy o tym, by śpiewać pieśni pogrzebowe i / lub wstąpić do miejscowej kapeli. Splot okoliczności sprawia, że zaczyna nabierać przekonania o makabrycznych właściwościach swojego wokalu. Czyżby niechcący prowadził nim kolejne osoby do grobu?
Wielogłos to książka o tradycyjnych pieśniach oraz relacjach rodzinnych i sąsiedzkich, związanych z rytmem życia wsi. Są tu tęsknoty i niepokoje, wynikające z geograficznej alienacji czy próba pogłębienia portretów psychologicznych bohaterów drugoplanowych. Lektura wyciszyła mnie i wypełniła głowę śpiewem. Warto mieć autorkę na oku!
Książka ukazała się nakładem ArtRage.
Strużki | Maria Halber
Na koniec książka, która do zestawienia wślizgnęła się w ostatniej chwili, wszak wydano ją pod sam koniec grudnia. Halber (nie mylić z Małgorzatą) opowiada o dwóch przyjaciółkach i ich niejednoznacznej relacji. W młodości były dla siebie motorkami napędowymi, by eksplorować świat. Wyzwalały w sobie ciekawość i odwagę. Nagle coś się jednak zmieniło, kółeczka przestały gładko się poruszać. Co stanie się z bohaterkami, gdy jedna z nich wyjedzie na studia do dużego miasta? Jak będą patrzeć na swoją więź z perspektywy czasu i co w niej odnajdą? Dla fanów Ferrante i/lub Oślego brzucha – obowiązkowo!
Książka ukazała się nakładem Wydawnictwa Cyranka.
